CHUYỆN XƯA HOA TÍM

NHỚ MÃI VỀ SẮC HOA MẦU TÍM

Thái Nguyên, ngày 18 tháng 3 năm 2010. Tôi hay tin ông qua đời sáng nay vì bệnh tuổi già từ trên làn sóng của đài phát thanh. Cái cảm giác đầu tiên là buồn, tiếc nhớ. Quy luật ở đời này: Sinh - Lão - Bệnh - Tử đã ai tránh khỏi đâu. Âu cũng là lẽ thường tình cái gì đến phải đến. Khi bước sang tuổi 95, ông đã trở về với cát bụi.

Quãng đời dài vất vả, hay những áng văn chương "lỗi lầm" một thời chắc đến bây giờ cũng thanh thản theo ông về thế giới bên kia. Trong sự nghiệp văn chương đỉnh cao nhưng ngắn ngủi của ông, tôi vẫn thường nhắc đến chỉ một bài đó là "Mầu tím hoa sim". Tác giả thơ Hữu Loan. Giờ này thì "Mầu tím hoa sim" được in trong nhiều sách, được phổ thành nhiều nhạc lắm rồi, khác với cái thời điểm nó sinh ra đời, khi dân tộc còn oằn mình trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, thì nó lẻ loi một tiếng lòng ru yếu dũng khí của con người, nhất là người trai ra chiến trường. Nhưng chiến tranh là vậy. Người chiến thắng - Kẻ bại trận. Chiến tuyến nào đi nữa, chẳng có đau thương vì mất mát người thân... 

Tôi tìm đến với "Mầu tím hoa sim" như để đọc lại một câu chuyện tình buồn trong thời chiến. Có diễn biến tuyến tính với hai người yêu nhau, làm đám cưới vội vàng vì bom đạn chiến tranh. Khi thành vợ thành chồng, họ xa nhau vì cuộc chiến. Rồi bom đạn không cướp đi người trai khói lửa mà cướp đi tính mạng của người gái nhỏ hậu phương. Ngày đoàn tụ sau chiến tranh là nấm mộ với tàn hương lạnh và lời hát ru thật buồn "Áo anh sứt chỉ đường tà. Vợ anh mất sớm mẹ già chưa khâu".

Cùng nghe lại bài thơ "Mầu tím hoa sim" tác giả Hữu Loan, qua diễn ngâm của Tô Kiền Ngân. Bạn ấn nút PLAY để cùng nghe và tưởng nhớ thi nhân

Đêm nay khi hay tin tác giả thơ Hữu Loan qua đời, tôi tìm đọc lại bài thơ ấy, và cũng tìm được "Chuyện xưa hoa tím". Một bài thơ tôi diễn tác từ thơ của thi nhân vào năm 2001. Mời bạn cùng đọc lại thi phẩm ấy.

CHUYỆN XƯA HOA TÍM

Em nhặt cành hoa tím

Sắc mầu vẫn đi tìm

Cả tuổi thơ đọng lại

Ứa mầu máu con tim.

Những đồi tím hoa sim

Tím chiều hoang biền biệt

Nhớ anh em ngồi viết

Lại một bài thơ xưa.

***

Thời chinh chiến gió mưa

Ngày hợp hôn chưa vừa

Cả hai đành ly biệt

Gác lại chuyện ngày xưa.

Người đi không trở  lại

Vợ nhỏ nhớ thương ai

Những chiều hoang biền biệt

Nước mắt ngắn mắt dài.

Nàng chờ và chờ mãi

Người đi sao chưa lại

Mang cây súng trên vai

Nàng đi làm du kích.

Mưa bom, bão đạn địch

Nàng anh dũng hy sinh

Tấm áo ngày xưa ấy

Vá rách chứa bao tình.

Một chiều hoa còn tím

Người chồng đã tìm về

Không giữ vẹn câu thề

Một mình anh ngồi khóc.

Nấm mồ xanh cỏ mọc

Tàn hương lạnh vây quanh

Bình hoa hôm nào cưới

Nay thành chiếc bình hương.

"Mẹ già em có thương

Em nhỏ chưa đến trường

Anh trai vùng Đông Bắc

Được tin về thắp hương...

Em ơi! vẫn còn đây

Chưa hợp tan xum vầy

Mà sao đi sớm vậy

Để  giờ một mình anh".

Áo lính vá chưa lành

Vẫn còn nguyên mầu xanh

Khói hương làm bớt lạnh

Chốn cũ một mình anh.

Chia tay em thật nhanh

Anh theo bước quân hành

Mang tim mình (bóng hình em) bé nhỏ

Chiến đấu vì mầu xanh.

***

Chiều nay em xa anh

Đọc lại bài thơ cũ

Tâm trạng người thiếu phụ

Buồn theo gió mùa thu.

ST tháng 10 năm 2001.

Hữu Loan viết "Mầu tím hoa sim" bằng thơ tự do. Tôi tả lại câu chuyện ấy qua tâm sự của một thiếu phụ có chồng đi quân ngũ, nàng ở nhà nhớ chồng và tìm đọc lại bài thơ của thi nhân qua thể thơ 5 chữ phá cách.

Xin phân ưu cùng gia đình thi nhân khi "Ông ra đi thanh nhàn, nhẹ nhõm và mãn nguyện như vừa chở xong một chuyến xe đá giữa bà con xóm Giềng. Những người như ông không bao giờ coi cái chết là trút xong một món nợ đời, mà chính là bước sang một thế giới khác sinh sinh, hóa hóa vô thường. Thế hệ đời sau nhớ mãi một nhà thơ chiến sĩ, nhớ mãi thi nhân chở đá xây đời".

Tác giả Chu Hồng Đông (2010)